İlik nakli, iliği ve kanı üreten kök hücrelerin hasta olan bir kişiye aktarılması işlemine denir. Kan hücreleri, vücuda oksijen taşıyan ve mikroplara karşı vücudu koruyan hücrelerden oluşur. Kemik iliğinin yapısının bozulması veya çalışmaması durumunda, kan hücrelerinde azalma olmakta ve hastanın hayati durumunda olumsuzluklar meydana gelmektedir.

İlik nakli, yani kök hücre nakli, öncelikle hastanın kemik iliği tamamen ya da kısmen boşaltılarak, doku yapısı uyumlu ve hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kişiden alınan kök hücrelerin buraya yerleştirilmesi, çoğalması ve sonuçta birçok hastalığın ortadan kaldırılması işlemine denir. Bu kök hücreler kandan, kemik iliğinden ya da göbek kordonundan alınabilir. İlk defa kök hücre, kemik iliğinden alındığı için bu tedavi kemik iliği nakli olarak adlandırılmaktadır.

İlik nakli yapılabilmesi için alıcı ile vericinin tam uyumlu ya da uyumlu olması esastır. Kök hücreler üç yerden alınabilir:

İlik nakli için gerekli kök hücrenin nereden alınacağına vericinin tercihi ve altta yatan hastalıklar önemli bir faktördür. Alınan kök hücreler hastaya hemen verilebilmekle birlikte, istenildiği takdirde uygun koşullar sağlandığında saklanabilmektedir.

Kök hücre nakli yapılacak hastalar için, aile içi verici araştırılıp uygun verici bulunamazsa, aile dışı akrabalar için 20-25 kişiye kadar sosyal güvence ile testler yapılabilmektedir. Bu araştırma sırasında da uygun verici bulunamazsa, önce kayıtlı ulusal verilerden uygun verici olup olmadığına bakılır. Ulusal kayıtlarda da uygun verici bulunamaması durumunda, uluslararası doku bilgi bankalarına göz atılmalı, kayıt yaptırılmalı ve tarama yapılmalıdır. Uygun ilik bulunduğunda, bütün testler tekrar yapılarak ameliyata geçilir.

Ameliyathane koşullarında, genel anestezi altında gerçekleştirilir. Vericinin leğen kemiğinden bu iş için üretilmiş özel iğneler aracılığıyla alınan kemik iliği birkaç torbaya konulur. İşlem, herhangi bir operasyon veya dikiş gerektirmemektedir. Yani ilik vericisi olmaktan korkulmamalıdır. Ancak işlem sırasında vücutta azalan kanı yerine koymak için verici adayının kendisinden önceden alınan kan bu esnada kendisine geri verilir. Bazen kan bankasından fazladan kan istemi gerekebilir.

İlik nakli, ciddi hastalıkların tedavisinde hayati bir rol oynar ve doğru koşullar sağlandığında oldukça başarılı sonuçlar verir. Bu nedenle, uygun verici bulunması süreci dikkatle yönetilmeli ve tüm testler titizlikle yapılmalıdır. İlik nakli hakkında daha fazla bilgi edinmek ve bu konuda bilinçli olmak, toplum sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.